De bevolking van Kalimantan verschilt per gebied. Aan de kust wonen voornamelijk de Islamitische Maleiers, Chinezen en andere transmigranten als Javanen, Madurezen en Buginezen.
In het binnenland wonen een groot aantal verschillende groepen die vallen onder de verzamelnaam Dayak.
Dayaks
De Dayaks leven voornamelijk in het binnenland van Kalimantan. Ze wonen aan de oevers van grote rivieren in long houses, de zogenaamde paalwoningen. Gewoonlijk leven ze in één huis samen met een hele uitgebreide familie of met het hele dorp.
Deze huizen zijn soms wel een kilometer lang! Ze boden in het verleden een maximale beveiliging tegen eventuele aanvallen. Elke familie heeft zijn eigen gedeelte in het huis en leider van de clan woont in het centrale gedeelte. De ruimte onder het huis wordt gebruikt als veestal.
Koppensnellers
In het verleden waren de Dayaks bekend als koppensnellers. Het koppensnellen - het letterlijk afsnijden van een hoofd - was een belangrijk ritueel dat kon worden toegepast bij verschillende doeleinden zoals bruiloften, begrafenissen en het planten van rijst. Door het koppensnellen toonde je je moed en kon je meer status en aanzien verkrijgen waardoor je bijvoorbeeld indrukwekkende tatoeages kon laten zetten. Tegenwoordig zijn dergelijke rituelen niet meer toegestaan.
De Dayaks leven nu van de visvangst, jacht en landbouw. Maar er zijn nog enkele Dayakstammen leven nog enkel van het jagen verzamelen. De jagende Dayaks hebben het gebruik van de blaaspijp tot een kunst verheven. Toch probeert de regering deze nomaden over te halen zich te vestigen in nederzettingen en van de rijstbouw te gaan leven. Om het bos geschikt te maken voor landbouw werd het eerst platgebrand. Als de grond dan na een aantal jaren was uitgeput vertrok het hele dorp naar een nieuw gebied.
Religie
Een aantal Dayaks is door de missie bekeerd tot het christendom, andere stammen hangen nog steeds alleen de oude animistische geloofsvormen aan. Deze vind je meer in het noorden. Christelijk of niet alle Dayakstammen aanbidden naast een enkele schepper van de wereld ook nog een aantal andere minder belangrijke geesten en dieren.
Het traditionele geloof dat de goede en slechte geesten via bepaalde rituelen kunnen worden vereerd of juist verbannen, wordt nog steeds aangehangen. Ondanks de hardnekkige bekeringspogingen door de missionarissen. Zo geloven de Dayaks dat hun natuurlijke leefomgeving bewoond wordt door geesten. Deze hebben volgens hen het vermogen de geesteskracht van mensen, dieren en gewassen aan te tasten. Dit zou kunnen leiden tot verschrikkelijke ziektes en zelfs de dood. Om zich te beschermen tegen de geesten, plaatsen de Dayak afbeeldingen van beschermgeesten in hun omgeving.
Madurezen
De meerderheid van de Madurezen is moslim. De islam vormt een integraal deel in het sociale, politieke en economische leven van de Madurezen. Familie is belangrijk voor de Madurezen. Ze zijn vaak werkzaam als boeren of vissers en wonen in dorpen die functioneren als religieuze centra.
Hoewel de Madurezen op vele manieren orthodox sunni moslim zijn er ook islamitische praktijken waarin ze zich proberen te beschermen in het dagelijks leven door het gebruik van magie of het manipuleren of onder controle houden van goede en slechte geesten. De Madurese cultuur heeft echter nog zijn eigen identiteit, ongetwijfeld beinvloed door het harde, bergachtige landschap en droge klimaat.
Het meest opvallend zijn de verschillen in taal en mentaal gedrag tussen de Madurezen en de Javanen. De Madurezen staan bekend om hun directe benadering, wat ook duidelijk wordt in de manier van uitspraak. Buitenstaanders zullen de Madurezen mogelijk snel beschouwen als driftig en snel op de tenen getrapt.
Ze zijn er in de loop der eeuwen echter in geslaagd om zich aan te passen aan elke invloed van buitenaf en daarbij toch de eigen identiteit te behouden.
750.080
