Batik is een versieringstechniek waarbij met een tjantik (waspen) of tjap (stempel) vloeibare was in patronen op textiel wordt aangebracht. Als het stuk stof in een verfbad wordt ondergedompeld, hecht de verf zich aan de blootgestelde delen.
Batikkunst
Met behulp van herhalingen van dit proces is men in staat een veelkleurig doek te vervaardigen. Batik is wereldwijd altijd al een handelsproduct geweest. Maar nergens ter wereld heeft de batikkunst zich tot een zo hoog niveau kunnen ontwikkelen als in Java.
De Verenigde Oost-Indische Compagnie (V.O.C.) heeft de basis hiervoor gelegd door batik te importeren uit India. Toen in 1799 de V.O.C. werd opgeheven kwam daarmee een abrupte stop aan de import van textiel waardoor er een markt ontstond voor de eigen batikindustrie. Met grote steun van de Javaanse adel kon het niveau van de batikkunst daardoor in de negentiende eeuw ongekende hoogten bereiken.
Ontwerpen
De batikontwerpen zijn in de loop der eeuwen onder andere beïnvloed door het hindoeïsme, de islam, Nederlandse ontwerpers en Chinese handelaren die de basis zouden leggen voor de commerciële batikindustrie van het land. Nadat Indonesië onafhankelijk werd moedigde Soekarno in de jaren vijftig de creatie van een nieuwe batikstijl aan, Batik Indonesia, waarin de verschillende stijlen van Yogyakarta, Surakarta en de noordkust van Java werden gecombineerd. Kenmerkend was het heldere kleurgebruik en de soms totaal nieuwe ontwerpen.
Tijdens Sukarno's bewind werd batik als de nationale klederdracht van Indonesië uitgeroepen. Batik Indonesia wordt ook Batik Modern genoemd. Tegenwoordig is de batikindustrie in Java nog steeds zeer belangrijk, getuige de batikdesigns die overal in Java terug te zien zijn in traditionele jurken, uniformen, sarongs, tassen, hoeden, tafelkleden, servetjes, schilderingen en decoraties, etcetera.
Batik wordt tegenwoordig gedragen om verschillende redenen. Zo kun je batik casual dragen, bij formele gelegenheden of bij traditionele gelegenheden. Met de traditionele batik kun je aantonen binnen welke rang of stand je behoort binnen de samenleving, van welke generatie je bent, maar ook tot welke familie je behoort. In bepaalde gebieden domineert de voorkeur voor bepaalde ontwerpen. De ontwerpen uit Centraal-Java, met name Yogyakarta en Solo, zijn beïnvloed door traditionele patronen en kleuren.
Designs
De traditionele kleuren die gebruikt worden zijn bruin, indigo en blauw. Bij de noordkust van Java, in de buurt van Pekalongan en Cirebon, zijn de batikontwerpen weer sterk beïnvloed door de Chinese cultuur wat zich uit in een feller kleurgebruik, en meer complexe bloem- en wolkmotieven. Bij haute couture designs worden de batikontwerpen aangebracht op zijde. Dit is een tijdrovend proces wat maanden kan duren en daarom ook zeer kostbaar en duur is.
750.080
